خورشید

آخرین نظرات
  • ۲ ارديبهشت ۹۳، ۱۸:۵۶ - دانش اموز
    very bad
کسب درآمد

بسم الله الرحمن الرحیم

 

در نوشتن نشانه هایی به کار می برند تا خواندن را روان یا اطلاعاتی را به متن اضافه کنند.

کاربرد اصلی نشانه ها جدا کردن کلمه ها و گروه ها و جمله ها از یکدیگر و مشخص کردن رابطه آنها با هم است. مشخص کردن حالات عاطفی نویسنده و آهنگ کلام و هم معنایی و تعیین ساختار داخلی کلمات، برخی دیگر از کاربردهای نشانه ها هستند. نشانه هایی که در خط فارسی به کار می روند عبارتند از نقطه، ویرگول، نقطه ویرگول، دو نقطه، هلال (پرانتز، علامت نقل قول (گیومه)، قلاب، خط تیره، سه نقطه، ممیز، علامت سئوال، علامت تعجب، علامت تکرار، ستاره، پیکان.


نقطه (.)

نقطه در این موارد به کار می رود:

الف) در پایان جمله های ساده و مرکب خبری:

علی به مدرسه رفت.

وقتی به خانه رسیدم او رفته بود.

ب) پس از هر اطلاعات کتابشناختی کامل در کتابنامه ها:

ناتل خانلری، پرویز،۱۳۶۵، تاریخ زبان فارسی، نشر نو.

ج) پس از حروف اختصاری که نماینده اسم اشخاص باشد:

م.ع. علیزاده (به جای محمدعلی علیزاده)

ویرگول (،)

ویرگول نشانه درنگ کوتاه است و در این موارد استفاده می شود:

الف) برای مجزاکردن گروه ها و کلمات و پرهیز از خلط مفاهیم:

ـ از بالای دیوار، شهر ما را می توان دید.

ـ از بالای دیوار شهر، ما را می توان دید.

ـ پسر، دانشمند جوان را دید.

ـ پسر دانشمند، جوان را دید.

ب) برای مجزا کردن گروه ها در مواردی که خواننده معمولاً درنگی کوتاه می کند:

حافظ شیراز، شاعر بزرگ ایرانی۲، هرگز به سفر نمی رفت.

ج) برای جداکردن جمله های پایه و پیرو:

وقتی رسید، هنوز علی در خانه بود.

اگر بیایی، او را می بینی.

د) برای جدا کردن ساختهای دستوری مشابهی که به توالی آمده باشند:

دانش آموزان، دانشجویان، ورزشکاران و تماشاگران در ورزشگاه جمع شده بودند.

موتورها، خودروها و کارخانه ها محیط زیست را آلوده می کنند.

در خیابان بالا، سرپیچ قبلی و پشت کوچه پایینی، مردم جمع شده بودند.

علی، حسن، رضا و محمد محیط زیست را دوست دارند.

ه) برای جداکردن اطلاعات کتابشناختی در کتابنامه ها:

مقربی، مصطفی، ۱۳۷۲، ترکیب در زبان فارسی، توس.

و) پس از منادا:

ای استاد بزرگوار، ما از تو تشکر می کنیم.

مردم، محیط زندگی را پاک نگاه دارید.

؛)نقطه ویرگول)

نقطه ویرگول نیز همانند نقطه و ویرگول نشانه درنگ است. زمان درنگ نقطه ویرگول بیشتر از ویرگول و کمتر از نقطه است. کاربرد این نشانه چنین است:

الف) قرار گرفتن بین جمله هایی که از نظر دستوری مستقل ولی از نظر معنایی به هم مربوط و مکمل هم اند:

مردم کار را دوست دارند؛ چون بدون آن احساس می کنند به هیچ کار نمی آیند.

روز خوبی بود؛ همه شاد بودند؛ هیچکس به فکر بدیها نبود.

ب) قرار گرفتن بین جمله ها یا گروههای اسمی که با «از این قرار است» و «شامل این موارد است» و «عبارتند از» و از این قبیل می آیند و برشمرده می شوند:

شرایط عضویت در باشگاه شامل این موارد است:

ـ دارا بودن کارت پایان خدمت؛

ـ عضویت در کمیته های ورزشی؛

ـ داشتن سابقه قهرمانی؛

ـ نداشتن سوءپیشینه.

اعضاء باید موارد زیر را رعایت کنند:

ـ رأس ساعت مقرر در محل حاضر باشند؛

ـ لباسهای ورزشی بپوشند؛

ـ ساک مخصوص همراه داشته باشند؛

ـ کارت عضویت را به سینه نصب کنند.

دو نقطه (:)

دو نقطه نیز مانند نقطه و ویرگول و نقطه ویرگول نشانه درنگ است و برای توضیح در مورد آنچه بیان شده می آید. این نشانه به معنی «زیرا» و «چونکه» و الفاظی به این معنی است:

علی به مدرسه نرفت: مریض شده بود.

مراسم را لغو کردند: آقای رئیس تصادف کرده بود.

دونقطه را قبل از نقل قول نیز می آورند:

سعدی در گلستان چنین گفته است: «نصیحت از دشمن پذیرفتن خطاست ...»

هلال (پرانتز)

کاربرد هلال از این قرار است:

الف) برای آوردن توضیح در درون آن. این توضیح معادل و هم معنی آن چیزی است که قبل از پرانتز ذکر شده. هلال در این کاربرد به معنی «یا» و «یعنی» است:

کتاب فردوسی (شاهنامه) اثری جاودان است.

ب) برای آوردن توضیحی فرعی و تکمیلی که اهمیت آن کمتر از مطلبی است که قبلاً ذکر شده:

پسرعموی او (همان که دیروز به مسافرت رفته بود)۵ به تازگی درسش را تمام کرده است.

او جایزه صدهزار تومانی بهترین نویسنده را برد (این جایزه قبلاً پنجاه هزار تومان بود).

ج) برای آوردن اطلاعات کتابشناختی در هنگام نقل قول مستقیم یا غیرمستقیم از متون:

هر خواننده ای حد معنی از اصوات موسیقی را می تواند بخواند (خالقی، ۱۳۷۳

د) درج حرف اول اصطلاحاتی که بعد از نام پیامبران و ائمه می آید:

محمد (ص)، علی (ع).

ه) قرار دادن اصطلاحات مربوط به سوره و آیه های قرآن کریم:

(سوره الناس، ۴)

و) برای اختیاری بودن کلمه یا عبارتی:

فاصله این بندر تا بندر بعد چند گره (دریایی) است؟

علامت نقل قول (گیومه) (« »)

علامت نقل قول در این موارد به کار می رود:

الف) برای ذکر نقل قول:

به گفته سعدی: «هر نفسی که فرو می رود ممّد حیات است و چون برمی آید مفرّح ذات.»

ب) هنگامی که کلمه ای نامتعارف یا کم کاربرد باشد؛ علامت نقل قول در این حالت برای جلب توجه خواننده به لفظ مفروض است:

فرهنگستان زبان و ادب فارسی معادل «بسپار» را به جای پلیمر انتخاب کرده است.

ج) هنگامی که نویسنده بخواهد مسئولیت کاربرد لفظی را نپذیرد:

ایشان عقیده دارند شما «دپرس» شده اید.

د) هنگامی که احتمال خط واژه ای بیگانه با یکی از الفاظ فارسی وجود داشته باشد:

.«من» در زبان انگلیسی به معنی آدم و مرد است

هـ. هنگامی که با زبان فارسی درباره الفاظ زبان فارسی بحث شود:

همه می دانند که «من» ضمیر اول شخص مفرد است.

قلاب ([ ])

قلاب در خط فارسی دارای کاربردهایی از این دست است:

الف) گاهی مصحح در تصحیح متون کهن، مطالبی را که حذف شده می پندارد در آن قرار می دهد:

ایزد تعالی سلک احوال ]جهانیان بواسطه رای[ جهان گشای خداوند ... (مرزبان نامه، ص ۶۶، تصحیح محمدبن عبدالوهاب قزوینی، چاپخانه مروی، ۱۳۶۷

ب) قرار دادن توضیحاتی که در نمایشنامه ها به کار می آید.

دختر گل فروش با روسری آبی[: خواهش می کنم یک گلی از من بخرید. ]پس از گفتن این حرف به زمین می افتد

خط تیره (-)

خط تیره چنین کاربردهایی دارد:

الف) مشابه کاربرد مورد ب هلال. یعنی برای آوردن توضیحی فرعی یا مکمل که اهمیت آن کمتر از مطلبی است که قبلاً بیان شده:

علی که تعریفش راشنیده بودی درسش تمام شده.

اگر در این حالت مطلبی که داخل دو خط تیره قرار گرفته در پایان جمله قرار بگیرد، به جای خط تیره دوم نقطه گذاشته می شود:

همسایه مان دیروز از سفر آمد همان همسایه که او را می شناسی.

ب) برای نشان دادن سخنان قهرمانان داستانها و نمایشنامه ها:

من کتاب را خوانده بودم.

کدام کتاب را؟

ج) برای جدا کردن اجزاء کلمات مرکب:

معاون اروپا آمریکا، عملیات سیاسی نظامی.

د) برای نشان دادن فاصله بین حروف به جای کلماتی نظیر «تا» و «به».

مسیر تهران شمال.

سه نقطه (...)

سه نقطه را در این موارد به کار می برند:

الف) به جای یک یا چند کلمه محذوف که به توالی آمده اند:

همه آمده بودند: پسر و دختر و پیر و ... ۹ هر کسی که در شهر بود.

ب) برای نشان دادن بخشی از نقل قول:

به گفته ابوسعید ابوالخیر: « ... و طریقت همه محو کلّی و حقیقت همه حیرت است.»

ممیز (/)

ممیز را در دو مورد به کار می برند:

الف) برای جداکردن روز و ماه و سال در تاریخ ها:

۲/۳/۱۳۸۲

ب) بین صورتهای مختلف کلمه ای که برخی حروفش تغییر کرده است:

آمیزه/آمیژه، سپهسالار/ سپاهسالار.

؟)علامت سئوال)

موارد استعمال علامت سئوال به این شرح است:

الف) در پایان جمله های پرسشی مستقیم۱۲؛ چه در این جمله ها کلمات پرسشی از قبیل «آیا» و «کی» و «چه وقت» به کار رفته باشد یا خیر:

علی به مدرسه رفته است؟

آیا علی به مدرسه رفته است؟

علی کی به مدرسه رفته است؟

ب) هنگامی که نویسنده در مورد نکته ای تردید و یا قصد استهزاء داشته باشد. در این صورت علامت سئوال داخل ابرو می آید:

نخستین جام جهانی فوتبال در سال ۱۹۳۴ (؟) برگزار شد:

در جهان مشکلی به نام مشکل محیط زیست وجود ندارد )؟)

علامت تعجب (!)

علامت تعجب در پایان الفاظ و جمله هایی می آید که احساسات فرد را نشان می دهد. این احساسات شامل تعجب و تحسین و استهزاء و خشم و درد و رنج و افسوس هستند. علامت تعجب را به هنگام دعا و تهدید و امر نیز به کار می برند. جمله ها و کلماتی که در پایان آنها علامت تعجب آمده، آهنگ افتان دارند:

ـ تعجب و تحسین و استهزاء: چه کتابی! عجب پسری! اخلاقش چه خوب بود!

ـ خشم: گم شو!

ـ درد: سرم داره می ترکه!

ـ رنج: دلم گرفته!

ـ افسوس: حیف! دریغ!

ـ دعا: خدا خیرت بدهد!

ـ تهدید: پدرت را درمی آورم! بیچاره ات می کنم!

ـ امر: بیا اینجا!

علامت تکرار (//)

چنانچه کلمات مشابهی در چند سطر تکرار شده باشد، در سطرهای زیرین به جای نوشتن آنها از علامت تکرار استفاده می شود:

الف) علی حسینی، سال دوم، رشته زبان، دانشگاه تهران.

ب) کامران محمدی، // ، // ، دانشگاه مشهد.

ج) فرشید ملکی، سال سوم،//،//.

ستاره

ستاره سه کاربرد دارد:

الف) علامت ارجاع دادن به زیرنویس است.

ب) زبانشناسان آن را در بالای جمله هایی می گذارند که از نظر دستوری صحیح نیست:

علی رفتن مدرسه به

ج) در زبانشناسی تاریخی در بالای کلمات بازسازی شده می آید. یعنی کلماتی که محقق آن را به قیاس با محتوا یا صورت متن و کلمات دیگر ساخته است و صورتی مفروض است.

پیکان (فلش) ( >)

یک کاربرد پیکان برای ارجاع دادن در فرهنگها است:

ـ مرداد > ا مرداد

کاربرد دیگر این علامت هنگامی است که بخواهند ترتیب به دست آمدن نتیجه ای را نشان دهند:

سرکه+انگبین .>سرکنگبین > کنگبین >سکنجبین

 


نظرات (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی